Obchody 80 rocznicy walk o Kołobrzeg w 2025 roku to doskonała okazja do upamiętnienia szlaku bojowego żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego we współczesnej architekturze miasta.
W okresie PRL, powstawały z fundacji mieszkańców i kombatantów tablice, upamiętniające miejsca, w których toczyły się najkrwawsze walki w czasie boju o Kołobrzeg w dniach 8-18 marca. Dziś, gdy zainteresowanie historią na nowo odradza ducha polskiego patriotyzmu, stworzenie szlaku, który uświadamiałby szczególnie młodym ludziom trud, bohaterstwo i daninę krwi polskiego żołnierza, należy uznać za jak najbardziej zasadne.
Stworzenie szlaku powinno odbywać się w oparciu o szczególnie ważne miejsca dla naszej pamięci o polskich żołnierzach. Nie jest to jednak takie proste, ze względu na złożoną architekturę miasta, której zewnętrzne granice z 1945 roku uległy zatarciu i otoczeniu nowymi budowlami. Aby więc szlak był spójny i odpowiadał określonym celom: poznawczym i turystycznym, należy nieco skrócić jego przebieg. Autor brał także pod uwagę przebieg ścieżek rowerowych, aby docelowo, szlak mógł być szlakiem rowerowo-pieszym, co ułatwi poruszanie się po nim i potencjalne zwiedzanie.
Szlak powinien być oznaczony w najbardziej charakterystyczny sposób, może nawet nie tyle dla epoki ówczesnej, co dla współczesnej. Takim znakiem jest „kurica”, a więc piastowski orzełek z czapek żołnierskich. Proponowany kolor szlaku: biały.
Warto tu wskazać, że miejsca upamiętnień we współczesnej architekturze miasta mają charakter symboliczny. Brakuje opisów historycznych, tablic, zdjęć. Są one niezrozumiałe dla współczesnego mieszkańca i turysty. Dla przykładu, mamy nazwy ulic bohaterów walk o Kołobrzeg, ale nigdzie nie znajdziemy ich życiorysu w przestrzeni publicznej. Na rogu ul. Łopuskiego i Śliwińskiego jest kamień upamiętniający śmierć tego pierwszego, choć zginął w zupełnie innym miejscu. Ale informacji czy zdjęcia – brakuje, pomimo, że jest to szlak walki 14 pp.
Ujęcie symboliczne samych walk, ale w oparciu o fakty historyczne, pozwoli w sposób nieskomplikowany lepiej zrozumieć, jak przebiegały walki, jakie kwartały miasta i kiedy objęły, jak wyglądały (zdjęcia, ilustracje), kto walczył, kto zginął (powiązanie zdarzeń z faktycznie istniejącymi ludźmi).
Przebieg szlaku:
1 Gazownia - mur z tablicą pamiątkową
2 Cmentarz św. Jerzego - lapidarium przy kościele Miłosierdzia Bożego
3 Kościół św. Jerzego i szosa śmierci
4 DEPO - parowozownia, budynek przy ul. Kołłątaja z tablicą pamiątkową
5 Biały Dom - dawna fabryka z tablicą pamiątkową
6 Ulica Kasprowicza - początek walk o obszar uzdrowiska
7 Pomnik Sanitariuszki
8 Dworzec kolejowy z tablicą pamiątkową
9 Pomnik żołnierzy poległych w walkach o Kołobrzeg, odsłonięty w 1948 roku
10 Kościół św. Marcina - nieistniejący
11 Dawny grób zbiorowy żołnierzy poległych w walkach o Kołobrzeg i nieistniejący Pomnik Wdzięczności Armii Radzieckiej
12 Pomnik Zaślubin Polski z Morzem
13 Latarnia morska
14 Budynek przy ul. Spacerowej 39, w którym skapitulowała załoga Bornholmu
15 Kościół św. Mikołaja - obecnie św. Marcina
16 Reduta Morast
17 Ulica ppor. Józefa Śliwińskiego
18 Błędnie oznaczone miejsce śmierci ppor. Edmunda Łopuskiego, ul. Łopuskiego
19 Białe koszary
20 Czerwone koszary wraz z murem i tablicą pamiątkową
21 Cmentarz Wojenny w Kołobrzegu
22 Rzeźnia - obecnie nie istnieje
23 Muzeum Oręża Polskiego przy ul. ppor. Emilii Gierczak
24 Ratusz z tablicą pamiątkową
